Homestay Nậm Đăm hình thành và phát triển. ~ Mun Homestay Quản Bạ

Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Nặm Đăm tọa lạc tại xã Quản Bạ, Quản Bạ, Hà Giang cách trung tâm thị trấn Tam Sơn 5km, cách thánh phố Hà Giang 50km. Với 100% người Dao chàm sinh sống, đây là ngôi làng còn giữ được những nét văn hóa truyền thống của người Dao bản địa Hà Giang như Lễ cấp sắc, nhà trình tường, lễ cưới hỏi truyền thống, các tục lệ thờ cúng,…

Toàn cảnh Nặm Đăm và những cánh đồng từ núi rồng

Khách du lịch sống ảo với những căn nhà trình tường tại Nặm Đăm

Lễ cấp sắc của người Dao tại Nặm Đăm

Phụ nữ người Dao tại Nặm Đăm ngày lễ hội

Xem thêm:

Lịch sử hình thành thôn Nặm Đăm.

Trược năm 1992 Nặm Đăm là chỉ một quả đồi với các đám nương rẫy trồng lúa nương và những bãi đất trống với các loài cây cỏ dại như mua, sim, guột,…mọc khắp nơi. Lúc đấy trên khu vục thôn Nặm Đăm của bây giờ chỉ có những căn ‘lán hay lều’ nhỏ để bà con đi làm nương, rẫy nghỉ ngơi. Người dân hiện tại của thôn 100% là người Dao từ thôn Trúc Sơn di cư xuống định cư sau một biến cố xảy ra tại thôn này mùa hè năm 1992. Khi đó hầu hết thanh niên trai tráng trong thôn đều đi vào rừng làm nương rẫy cách xa nhà hàng chục cây số, ở nhà chỉ còn người già và trẻ nhỏ trông và làm việc nhà, đột nhiên nhận được tin tức từ những người ở làng người Tày bên cạnh đi lấy gỗ nhìn thấy từ xa rằng “thôn chúng mày cháy hết rồi, chúng mày còn ở đây làm làm gì, mau về mà xem đi”. Khi nghe được tin nay ai nấy cũng nghĩ là người ta trêu chọc nên không ai quan tâm. Rồi sau khi nhận được tin tức xác thực từ nhà, thì về mọi thứ đã cháy rụi. Kết quả là năm đó cả làng đói nặng, phải ăn gạo cháy, rồi củ mài, củ từ đi lấy trong rừng.

Nguyên nhân của vụ cháy năm đó theo như lời kể của các bác lớn tuổi trong làng là do một cụ bà ở nhà vô tình gây nên. Hồi đó có thể nói nhà nào cũng đều có các loài vật nuôi là gia súc và gia cầm, mà để tránh bị mất chộm, hay là bị thú dữ bắt (theo như lời kể thì lúc đó còn thường xuyên có gấu và hổ gần khu vực quanh làng) người ta làm chuồng trại rất gần nhà. Những năm đấy 100% là nhà lợp bằng cỏ tranh chứ không có ngói để lợp như bây giờ. Một hôm cụ bà ở nhà chăm sóc đàn gà nhà mình thấy chuồng gà có nhiều con bọ quá nên bà không biết nghĩ như nào đã lấy tro nóng từ bếp củi bỏ vào trong tổ gà (mà tổ gà lại làm bằng rơm nữa chứ) để hy vọng là diệt được đám bọ gây hại cho gà, kết quả là dưới cái nắng gắt của mùa hè thì lửa đã bùng lên, ban đầu chỉ là cháy chuồng gà nhưng do bà thì lớn tuổi mà có một mình không dập kịp được rồi lửa càng to thì gió cành mạnh và thế là cả làng bỉ thiêu rủi chỉ vì mấy đàn gà.

Sau vụ cháy cả thôn năm đó người dân trong thôn đều phải làm lại nhà mời vì vậy một số gia đình có lán trại tại Nặm Đăm bây giờ họ đã chuyển xuống ở tạm lán trại, sau khi cải thiện được cuộc sống mới dần làm nhà và sinh sống tại đây, điển hình như gia đình ông Lý Đại Vinh, Lý Đại Duyên,…. Ban đầu rất nhiều hộ gia đình không có ý định di cư xuống do đã quen với việc sinh sông nơi đầu nguồn, nguồn nước thuận tiện. Cũng phải nói là những năm đó Nặm Đăm là một vùng đất trống không ai sinh sống mà nguồn nước sinh hoạt thì xa (đi gánh nước chừng 500 đến 1000 mét) so với ở thôn Trúc Sơn thì nước sinh hoạt có thể dẫn đến cửa nhà. Sau này khi đã có một số hộ xuống trước và hầu hết nương rẫy và ruộng nước đều ở Nặm Đăm nên bắt đầu có hộ di cư xuống, cho đến hiện tại thì Nặm Đăm đã có 55 hộ

Khung cảnh thanh bình tại Nặm Đăm mùa làm ruộng

Nặm Đăm mùa lúa chín

Nặm Đăm vào múa lúa nước

Những thửa ruộng bậc thang tại thôn Nặm Đăm

Nặm Đăm homestay hình thành và phát triển như thế nào?

Năm 2010 sau khi được công nhận là làng văn hóa du lịch cộng đông thôn Nặm Đăm thì chính quyền xã, huyện đề xuất xây dựng mô hình homestay tại Nặm Đăm cho khách thăm quan có thể lưu trú. Khi mới thành lập mô hình homestay Nậm Đăm thì được bên văn hóa huyện Quản Bạ đến khảo sát và lựa chon 3 hộ gia đình là gia đình ông Lý Đại Duyên, Lý Quốc Thắng và Lý Quốc Chánh. Đây là 3 gia đình làm thí điểm và đã được hỗ trợ rất nhiều từ chính quyền về làm sao để đón tiếp khách, nấu ăn như nào cho ngon, nhà ở phải như nào,… Tuy nhiên, thời điểm đó du lịch Hà Giang còn chưa phát triển nên mô hình này tỏ ra không được hiệu quả.

Năm 2012 với mong muốn xây dựng một thôn du lịch cộng đồng thành công chính quyền xã, huyện đã họp với thôn dân và cùng nhau xây dựng mô hình homestay tại Nặm Đăm, lúc này bắt đầu bổ sung thêm một số hộ vào danh sách thí điểm homestay như Lý Tà Đào, Phàn Đại Tiến, Lý Tà Quân,…Cùng với sự nỗ lực của chính quyền và người dân trong thôn, tích cực quảng bá hình ảnh và thu hút khách du lịch thì đến cuối năm 2012 đầu năm 2013 đã bắt đầu lác đác có khách đến Nặm Đặm. Cho đến nay lương khách du lịch đến Nặm Đặm đã lên đến hàng nghìn đến chục nghìn lượt/năm (tất nhiên là trừ mấy năm Covid này J))

Làm homestay được nhà nước hỗ trợ!

Các homestay tại Nặm Đăm cho đến nay khi xây dựng mới hay chuyển từ nhà cũ tu sửa sang làm homestay đều được hỗ trợ một phần để xây công trình phụ, khoản tiền hỗ trợ là 60 triệu. Tuy nhiên 3 gia đình làm thí điểm đầu tiên được hỗ trợ cả về chăn ga, bát đũa, nhưng do những năm đó homestay và du lịch chưa phát triển nên sau này tất cả những vật tư, thiết bị được hỗ trợ đều phải mua sắm lại toàn bộ.

Một số quy ước giữa các hộ homestay.

Để góp phần vào giữ gìn bản sắc dân tộc Dao, tính cạnh tranh công bằng giữa các hộ homestay tại Nặm Đăm, trong thôn cũng như chính quyền xã, huyện đã đưa ra một số quy ước chung.

Không chèo kéo khách vào nhà mình khi thấy khách ngoài đường.
Không lôi kéo khách mua hàng trên đường gây mất mỹ quan và cản trở khách thăm quan.
Trong nhà phải được trang trí các vật dụng của người Dao.
Các homestay tự bán đồ lưu niệm tại nhà cho khách có nhu cầu.
Không cho trẻ em chèo kéo, xin quà của khách du lịch.
Không được xây nhà bê tông, nhà phải làm bằng nhà trình tường.
Khách đến nhà phải mang mặc trang phục truyền thống người Dao.

Một số lưu ý cho khách du lịch khi đến nghỉ tại Nặm Đăm homestay.

Không đun nấu thịt chó, thịt mèo, ngựa trong gia đình của người Dao.
Khi đến nghỉ tại homestay không được tùy tiện sờ vào đồ vật trên bàn thờ.
Không ngồi lên bếp lò của gia đình
Không đội nón vào trong nhà.
Không ngồi hoặc đứng giữa cửa ra vào của gia đình người Dao.
Không được tùy tiện xem phòng ngủ của gia đình người Dao.
Khi thấy trong gia đình đang cúng thì không được tự ý quay phim, chụp ảnh nếu chưa được phép. Do có một số bài cúng của người Dao họ không muốn người khách quay phim, chụp ảnh nên nếu muốn chụp hình thì phải hỏi chủ nhà trước, được phép thì chụp.
Không nên tự ý tặng quà cho trẻ nhỏ tại Nặm Đăm tạo nên những thói quen xấu cho trẻ.
Khách du lịch muốn làm từ thiện hay tặng quà cho các gia đình hộ nghèo trong thôn thì cần thông qua ban quản lý thôn.

Lợi ích từ các hộ homestay đem lại cho thôn.

Việc phát triển du lịch cộng đồng thì không phải là một hộ, hai hộ là có thể làm được, do vậy cần sự đồng lòng của toàn bộ người dân trong thôn. Với quan điểm đó các hộ homestay rất sẵn lòng trong việc đóng góp cho thôn mà các hộ không làm homestay cũng vui vẻ khi tham gia các hoạt động phát triển du lịch của thôn như xây dựng đường xã, vệ sinh thôn xóm,…

Theo quy ước của thôn, các gia đình làm homestay sẽ phải đóng góp một phần thu nhập từ việc kinh doanh homestay cho thôn góp phần xây dựng thôn và vệ sinh đường làng ngõ xóm. Trong đó mỗi hộ homestay sẽ đóng góp cho thôn là 8000 VND/1 khách cho vào quỹ thôn.

Cảnh hoàng hôn tại Nặm Đăm

Cầu vông sau mưa tại Nặm Đăm

Khách du lịch giao lưu tại homestay Nặm Đăm

Dùng bữa cơm thân mật với gia đình khi nghỉ tại homestay Nặm Đăm

Các homestay tại Nặm Đăm hiện nay.

[col]

Homestay Lý Tà Dồn, Pook homestay, Homestay Lý Tà Nhùi, Mr Thắng homestay, Homestay Lý Tà Đạt, Homestay Lý Tà Hàn, Homestay Lý Tà Nàm, Homestay Lý Tà Dào, Mun homestay, Homestay Lý Tà Quân, Dao lodge, Homestay Lý Tà Đanh.
Homestay Lý Đành, Phúc Thịnh homestay., Homestay Bảo Lộc, Homestay Lý Quốc Chánh, Hồng Thu homestay, Homestay Lý Thị Chương, Dồn Dao homestay, Toong homestay, Thác Nai homestay, Homestay Lý Tà Ắn.

Trong số các homestay kể trên thì lượng khách du lịch đến thôn chủ yếu lưu trú tại các homestay sau:

[col]

Homestay Lý Tà Dồn., Mr Thắng homestay, Homestay Lý Tà Đạt, Homestay Lý Tà Hàn, Homestay Lý Tà Đanh, Homestay Lý Đành.
Mun homestay, Dao lodge, Homestay Bảo Lộc, Hồng Thu homestay, Toong homestay, Dồn Dao homestay.